مبشرین|پایگاه خبر قرآنی و معارف اسلامی

به گزارش مبشرین نور، علیرضا مشایخی: حفظ قرآن کریم به عنوان یکی از ارزشمندترین عبادات در سنت اسلامی همواره مورد تأکید بوده است. روایات متعددی از اهل بیت علیهم السلام و آیات قرآن بر لزوم همراهی حفظ با تدبر تأکید کرده‌اند. آیه ۲۹ سوره ص به روشنی بیان می‌کند: «کِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَیْکَ مُبَارَکٌ لِّیَدَّبَّرُوا آیَاتِهِ»، که نشان‌دهنده هدفمندی نزول قرآن برای تعمق و اندیشه‌وری است. در این راستا، طراحی روشی نظام‌مند که بتواند حفظ قرآن را با فهم عمیق معانی آن تلفیق نماید، ضرورتی انکارناپذیر در عرصه آموزش قرآن به شمار می‌رود. این طرح با هدف تربیت حافظانی تدبرگرا و آگاه به معارف قرآنی ارائه می‌گردد. 

پیش از آغاز فرآیند حفظ، حافظ با استفاده از منابع معتبر تفسیری مانند تفسیر المیزان به بررسی اجمالی مفاهیم و پیام‌های کلیدی آیات می‌پردازد. در این مرحله، ساختار سوره، اهداف کلی و ارتباط موضوعی آیات مورد تحلیل قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، در حفظ سوره‌های قصص، پیش‌زمینه تاریخی روایات و درس‌های اخلاقی آن بررسی می‌شود. این کار با استفاده از ابزارهای کمک آموزشی مانند نقشه‌های مفهومی و جدول‌بندی مضامین اصلی همراه است تا درک عمیق‌تری از محتوای آیات حاصل گردد. 

در این مرحله، فرآیند حفظ با تأکید بر ارتباط آیات با مفاهیم فهمیده شده انجام می‌گیرد. به جای تکرار صرف، حافظ هر آیه را با توجه به معنای آن به خاطر می‌سپارد و ارتباط منطقی بین آیات را درک می‌کند. تکنیک‌هایی مانند «حفظ موضوعی» و «حفظ سیاقی» به کار گرفته می‌شود. به عنوان نمونه، در حفظ آیات الاحکام، علاوه بر متن آیه، استنباط فقهی آن نیز آموزش داده می‌شود. این مرحله با استفاده از روش‌های نوین مانند یادگیری مشارکتی و بحث‌های گروهی درباره مفاهیم آیات تقویت می‌گردد. 

مرحله سوم: تثبیت و بازتولید معنا

پس از اتمام هر بخش از حفظ، جلسات مرور با رویکرد تدبری برگزار می‌گردد. در این جلسات، حافظ نه تنها آیات را از حفظ می‌خواند، بلکه به شرح معانی و کاربردهای عملی آیات در زندگی می‌پردازد. استفاده از روش «تدریس معکوس» که در آن حافظ نقش مدرس را ایفا می‌کند، به تثبیت بهتر محفوظات کمک می‌نماید. همچنین، تمرین‌های کاربردی مانند نوشتن تفسیر شخصی، طراحی مثال‌های عملی از مفاهیم آیات و مشارکت در جلسات حلقه‌های تدبر در قرآن، به عمق‌بندی حفظ و درک معانی منجر می‌شود. 

این طرح تلفیقی با ترکیب هوشمندانه روش‌های حفظ سنتی و رویکردهای نوین تدبری، گامی مؤثر در تربیت حافظان قرآن است که علاوه بر تسلط بر متن، به معارف عمیق قرآنی نیز دست می‌یابند. نتایج اجرای آزمایشی این روش نشان داده است که حافظان نه تنها از ماندگاری بیشتری در محفوظات خود برخوردارند، بلکه توانایی استنباط و تطبیق آیات با مسائل روز را نیز کسب می‌کنند. چنین رویکردی می‌تواند تحولی در نظام آموزشی حفظ قرآن ایجاد کند و نسلی از حافظان را پرورش دهد که قرآن را به عنوان «کتاب زندگی» می‌شناسند و قادر به بهره‌گیری عملی از معارف آن در عرصه‌های فردی و اجتماعی هستند. این روش به ویژه در مراکز تخصصی حفظ قرآن و مؤسسات قرآنی می‌تواند به عنوان الگویی جامع مورد استفاده قرار گیرد.

  منبع: مبشرین|پایگاه خبر قرآنی و معارف اسلامی
       لینک مستقیم   :   http://mobasherin.ir/shownews.aspx?id=82501